top of page

Odwiedziny Koła Seniora SITPNiG Oddziału Warszawa II na Starych Powązkach

Przed zbliżającym się Świętem Zmarłych postanowiliśmy odwiedzić warszawskie Cmentarze Powązkowskie. Spacer odbył się 26 października 2023 roku. Wzięło w nim udział udział 16 członków Koła Seniora. Grupa spotkała się o godz. 10.00 przy zabytkowej bramie św. Honoraty cywilnego cmentarza „Stare Powązki”, skąd rozpoczęto zwiedzanie nekropolii. Przewodnikiem był Pan Jarosław Wojciechowski - warsawianista, znany już grupie z poprzednich spacerów.

Na wstępnie przedstawił nam krótko historię cmentarza, z której dowiedzieliśmy się, że historia nekropoli zaczęła się pod koniec XVIII w., kiedy to rodzina Szymanowskich sprzedała grunty o powierzchni 2,6 ha. na jej powstanie. Dzisiaj cmentarz ma powierzchnię 43 ha. Pierwszy pochówek odbył się w roku 1791, a do dzisiaj pochowano na nim ponad milion osób.

Cmentarz położony na terenie dzielnicy Wola, między ulicami Okopową, Powązkowską, Tatarską i Jana Ostroroga jest pomnikiem historii, świadkiem wielu wydarzeń historycznych i miejscem gdzie spotkamy wiele przykładów dziewiętnastowiecznej rzeźby i techniki (np. żelazne ozdobne ogrodzenia grobów).

Podczas okupacji na cmentarzu znajdowały się konspiracyjne, podziemne arsenały broni tzw. „dziuple”, a podczas Powstania Warszawskiego Niemcy umieścili na jego terenie czołgi i toczyły się tu ciężkie walki. W konsekwencji działań wojennych około 20% nagrobków uległo zniszczeniu, a Katakumby zostały poważnie uszkodzone.

Na cmentarzu pochowano wiele znanych osób, wielce zasłużonych dla kraju. Podczas spaceru odwiedziliśmy groby i tablice epitafijne :

  • ludzi sztuki i kultury - Gustawa Holoubka, Niny Andrycz, Wojciecha Bogusławskiego, Stanisława Moniuszki, Zdzisława Maklakiewicza, Henryka Wieniawskiego i wreszcie Jerzego Waldorffa – krytyka muzycznego, warsawianisty i inicjatora społecznej zbiórki pieniędzy na renowację zbytkowych nagrobków na Powązkach. Akcja znalazła naśladowców na cmentarzach w całej Polsce;

  • przedsiębiorców i przemysłowców - np. Juliana Frageta - syna Józefa założyciela znanej na całą Europę fabryki platerów, z których wykonywano niemalże wszystko co jest potrzebne w domu: ampułki, lampy, doniczki, obudowy luster, zastawę stołową. Fabryka przetrwała II wojnę światową i została upaństwowiona, jak inne fabryki, Antoniego Bliklego - założyciela słynnego zakładu cukierniczego, znanego nie tylko w Polsce i rodu Fukierów - jednej z najsłynniejszych rodzin zajmującej się przez kilkaset lat dystrybucją win w Warszawie;

  • inżynierów - np. Feliksa Pancera, który w l połowie XIX w. kierował budową zwodzonego, drewnianego mostu przez Narew między twierdzą Modlin a Kępą Szwedzką, a pod koniec lat 20 XIX w. sporządził projekt jednoprzęsłowego mostu żelaznego przez Wisłę koło Warszawy. Był także projektantem i budowniczym zbudowanego w połowie XIX w. „Wiaduktu Pancera”, łączącego do 1944 r. Plac Zamkowy z brzegiem Wisły, na przedłużeniu którego usytuowano następnie most Kierbedzia;

  • polityków - np. Stanisława Wojciechowskiego – Prezydenta RP, Jana Nowaka-Jeziorańskiego, publicysty, słynnego kuriera Armii Krajowej w czasie wojny;

  • ludzi, którzy oddali życie za wolną Polskę - np. poległych na wschodzie, upamiętnionych symbolicznymi grobami przy kościele i krzyżami na jego ścianie, Jana Kilińskiego – mistrza szewskiego, jednego z przywódców Insurekcji Kościuszkowskiej w Warszawie, grób pułkownika Węgłowskiego z autentyczną armatą z XIX w., grób Pięciu Poległych z grupy czerwonej, którzy zginęli w pokojowej manifestacji w lutym 1861r.

Następnym punktem były zabytkowe Katakumby – gdzie zatrzymaliśmy się przy miejscach złożenia urn z prochami Ireny Jarockiej i Czesława Niemena, i Aleja Zasłużonych, niedostępna jednak dla zwiedzających z powodu prowadzonych prac rewitalizacyjnych. Zatrzymaliśmy się tylko przy grobie Stanisława Reymonta - laureata nagrody Nobla za powieść „Chłopi”.

Niestety pogoda nie sprzyjała spacerowi. Padająca mżawka nie przeszkadzała jednak zwiedzającym. Magia miejsca i sposób opowieści p. Jarka rekompensowały niedogodności. Ale kiedy przy grobie znanej aktorki z II połowy XIX w. – amantki Marii Wisnowskiej lunął deszcz, grupa zdecydowała o zakończeniu zwiedzania, żywiąc nadzieję na kontynuację spaceru na Cmentarzu Wojskowym w innym terminie.


Notatkę przygotowali: Wanda Mikołajczyk i Andrzej Macheła-Olszacki Koło Seniora SITPNiG O/Warszawa II.

Wszystkie fotografie: Maria Błaziak

58 wyświetleń0 komentarzy

Comments


bottom of page